Pod koniec marca zakończyliśmy trwające kilka miesięcy prace konserwatorskie dotyczące tynków z inskrypcjami w celach więziennych dawnego aresztu gestapo.
Ściany przed konserwacją, jednej z cel zbiorowych, zwanych tramwajami. Fot. ZKR sp. z o. o.
Rozpaczliwe prośby, modlitwy i kalendarze na ścianach . . .
Rysunki i wydrapane napisy na ścianach cel. Fot. ZKR sp. z o. o
Konserwacja dotyczyła głównie ścian cel, w których byli przetrzymywani więźniowie gestapo. Znajdują się na nich najczęściej wyryte napisy, imiona i nazwiska, daty, kalendarze, rozpaczliwe prośby i modlitwy, oraz wszelkie drastyczne niekiedy myśli przetrzymywanych tam ludzi. Z największą starannością i precyzją, scaliliśmy kolorystykę ścian w taki sposób, aby jak najbardziej uwydatnić i uczytelnić owe napisy. Pod uwagę wzięte były również sufity i obszary pod nimi- w tych miejscach trzeba było nawiązać do pierwotnej kolorystyki.
Zadanie nie było łatwe.
Podklejanie fragmentu tynku. Fot. ZKR sp. z o. o.
Celem naszej pracy było zachowanie jak największych obszarów oryginalnej warstwy malarskiej, poprawa kolorystyki po poprzedniej konserwacji, która nie wpisywała się w oryginalne założenie. Efektem naszych prac jest uczytelnienie napisów. Poza tym zostały przemalowane także sufity i belki, które teraz bezpośrednio nawiązują do czasów istnienia więzienia. Zadanie nie było łatwe, ponieważ zastaliśmy mnóstwo mniejszych lub większych odspojeń w warstwach zarówno malarskich, jak i warstwach tynku, które trzeba było delikatnie zintegrować z powrotem z podłożem.
Różne techniki konserwacji.
Do scalenia kolorystycznego użyto zarówno technik stosowanych w konserwacji malarstwa ściennego jak i w konserwacji papieru.
Dlaczego?
Ponieważ przy prowadzonych pracach szybko okazało się, że najmniejszy kontakt oryginalnej warstwy malarskiej z wodą, powoduje jej degradację. W związku z tym musieliśmy znaleźć odpowiednie rozwiązanie technologiczne dla przeprowadzanych zabiegów konserwatorskich, polegające na wykluczeniu technik mokrych. Opracowane i zastosowane metody wykluczyły ryzyko zniszczenia wrażliwej materii oryginału.
Przebieg prac konserwatorskich przy odkrywce nr. 11. Fot. ZKR sp. z o. o.
Na powyższym zestawie zdjęć przedstawiony jest proces konserwacji ściany.
- Wykonano odkrywkę centralnie w środku dużego przemalowania (zdj. 1).
- Okazało się, że jest tam szereg bardzo drobnych ubytków w postaci jasnych kropek (zdj. 2 i 3).
- W trakcie poprzedniej konserwacji zamalowano całościowo uszkodzoną warstwę malarską ściany jednolitą plamą retuszu w kolorze zgaszonego fioletu (zdj. 1).
- Obecnie usunięto stary retusz i wykonano punktową unifikację kolorystyczną, scalającą (zdj. 4).
Ściany cel przed i w trakcie konserwacji. Fot. ZKR sp. z o. o.
Zamalowywane ścian z napisami . . .
W początkowej fazie prac, kiedy wykonuje się odkrywki stratygraficzne, udało nam się pod warstwą farby odkryć dwa rysunki, wykonane przez więźniów. Ponieważ Niemcy co jakiś czas systematycznie zamalowywali ściany, możliwe, że ukrytych rysunków i napisów jest dużo więcej, jednak odkrycie ich zniszczyłoby późniejsze, wykonane na kolejnej warstwie ślady. Podczas prowadzenia tak precyzyjnych prac, przy odpowiednim oświetleniu, udało nam się także odkryć kalendarz wykonany przez więźnia, znajdujący się na metalowej osłonie grzejnika jednej z izolatek.
Cela nr 3. W wyniku wykonania odkrywki spod cienkiej warstwy tynku najpierw w małym fragmencie wyłoniły się niebieskie kreski rysowane kredką. Zadecydowano o odkryciu całego rysunku. Wyłoniła się zagadkowa kompozycja o wym. 50 cm x 40cm do tej pory jeszcze nie rozszyfrowana. Fot. ZKR sp. z o. o.
